موقع فتاوى

کسانی که در قطب شمال و یا شهرهای شمال اروپا و کانادا زندگی می کنند، چگونه نماز بخوانند؟

کسانی که در قطب شمال و یا شهرهای شمال اروپا و کانادا زندگی می کنند، چگونه نماز بخوانند؟

الحمدلله،

اولاً :

هر نمازی که قبل از وقت اذان خوانده شود صحیح نیست و باطل است و باید دوباره در وقت خود خوانده شود، وگرنه تکلیف شرعی انجام نگرفته است و فرد بریء الذمه نخواهد شد.

به دلیل فرموده خداوند متعال :

) إنَّ الصَّلاَةَ کَانَت عَلَی المُؤمِنِینَ کِتَاباً مَوْقُوتاً ( (نساء : 103)

«بیگمان نماز بر مؤمنان فرض و دارای اوقات معلوم و معین است».

پس خواندن نماز قبل از فرا رسیدن و بعد از تمام شدن وقت آن صحیح نیست.

بنابراین واجب و فرض است تا حتما هر نمازی (چه صبح و چه مغرب و چه عشاء) در وقت مقرر خود خوانده شوند، و نباید کار و مشکلات زندگی موجب ترک فریضه ی شرعی شود، زیرا نماز از هر کاری مهمتر و واجبتر است.

دوماً :

وقت نماز مغرب از غروب خورشید تا پنهان شدن شفق (سرخی خورشید پس از غروب آفتاب) است. چون پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده‌اند : (وقت صلاة المغرب مالم یغب الشفق) «وقت نماز مغرب تا قبل از پنهان شدن شفق است». مسلم (612) .

و وقت نماز عشاء از پنهان شدن شفق تا نصف شب است، به دلیل فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم (وقت صلاة العشاء إلی نصف اللیل الأوسط) «وقت نماز عشاء تا نیمه میانی شب است». مسلم (612) .

و وقت نماز صبح از طلوع فجر تا طلوع خورشید است، به دلیل فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم : (وقت صلاة الصبح من طلوع الفجر مالم تطلع الشمس) «وقت نماز صبح از طلوع فجر تا طلوع خورشید است». مسلم (612) .

ولی باید آگاه بود که این اوقات برای مناطقی از کره ی زمین است که طول شبانه روز آنها بیست و چهار (24) ساعت است و شب و روز در آن مناطق تداخل ندارند بلکه از هم متمایز هستند.

ولی برای مناطقی از کره ی زمین که در بعضی از فصول سال خورشید بطور کامل غروب نمی کند و یا بطور کامل طلوع نمی کند (مانند مناطق قطب شمال)، و یا مناطقی که در آنجا روز بسیار طولانی است (یعنی خورشید بیشتر اوقات از 24 ساعت در آسمان است) و شب آن بسیار کوتاه است و خورشید بسیار دیر غروب می کند و وقت نماز مغرب و عشاء دیر است، وضعیت متفاوت خواهد بود.

اما اوقات نماز در این مناطق چگونه است؟

علمای معاصر در مورد چگونگی تعیین اوقات نماز در این مناطق آرای مختلفی دارند، که ما این آراء را بیان می کنیم و در انتهای رای صحیح تر را ترجیح می دهیم:

این آراء بر سه قول زیر هستند:

قول اول: مسلمانان ساکن این مناطق می توانند از رخصت شرعی استفاده کنند و نماز مغرب و عشاء را با هم بصورت جمع بخوانند، یعنی می توانند نماز عشاء را در وقت مغرب بصورت جمع تقدیم بخوانند. زیرا سختی و مشقتی که در این وضعیت بر مسلمانان وجود دارد از مشقت باریدن باران کمتر نیست (چرا که با وجود باران می توان نماز مغرب و عشاء را در مسجد بصورت جمع خواند).

قول دوم: باید وقت نماز عشاء را (نسبت به مکانی که شب و روز در آنجا متمایز است) ارزیابی و محاسبه کنند، و بعضی از علما (مانند دکتر طیار آلتی قولاج) گفته اند که بایستی ساعت شهر مکه را مبنای این ارزیابی قرار داد.

قول سوم: اگر وقت ادای نماز عشاء به اندازه ی لازم طولانی بود، پس باید به اوقات شرعی ملتزم بود، مثلا آغاز وقت نماز عشاء پنهان شدن شفق (سرخی آسمان) بعد از غروب خورشید است و باید به این وقت ملتزم بود و در آن وقت نماز عشاء خوانده شود.

و این رای هیئت علمای دائمی افتاء کشور سعودی و نیز رای علامه عبدالعزیز ابن باز و علامه محمد صالح بن عثیمین رحمهما الله و چند تن دیگر از اهل علم است که رای صحیح تر و راجح نزد ماست.

ما در پایین فتوای هیئت علمای سعودی را در خصوص اوقات نماز در مناطق شمالی زمین نقل می کنیم:

«هیئت کبار علمای مملکت سعودی در مورد تعیین اوقات نمازها و نیز تعیین آغاز صبح و انتهای روز در ماه رمضان در کشورهای (شمال اروپا و قطب شمال) چنین فتوا صادر کرده اند:

اولاً : کسانی که در مناطقی اقامت دارند که در آنجا شب از روز بوسیله ی طلوع فجر و غروب خورشید متمایز است و فقط ممکن است طول روز در تابستان بسیار درازتر از شب باشد و در زمستان بسیار کوتاه می شود، در این حالت بر آنها واجب است تا نمازهای پنجگانه را در وقت مقرر و شرعی خود بخوانند.

دلیل آنهم عمومیت این فرموده ی الله تعالی است که می فرماید: « أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَی غَسَقِ اللَّیْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا» (اسراء 78). یعنی: به هنگام زوال آفتاب (به سوی افق غربی که نماز ظهر و عصر را شامل می گردد) تا تاریکی شب (که نماز مغرب و عشا را دربر می گیرد ) نماز را برپای دارد و نماز صبح را بخوان، بی گمان نماز صبح [توسط فرشتگان] بازدید می گردد.

و نیز به این دلیل که فرمود: «إنَّ الصَّلاَةَ کَانَت عَلَی المُؤمِنِینَ کِتَاباً مَوْقُوتاً » (نساء : 103). یعنی: «بیگمان نماز بر مؤمنان فرض و دارای اوقات معلوم و معین است»...

و نیز به دلیل آنکه از عبدالله بن عمرو بن عاص روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمودند: «وقت الظهر إذا زالت الشمس وکان ظل الرجل کطوله ما لم یحضر العصر، و وقت العصر مالم تصفر الشمس، ووقت صلاة المغرب ما لم یغب الشفق، ووقت صلاة العشاء إلی نصف اللیل الأوسط، ووقت صلاة الصبح من طلوع الفجر ما لم تطلع الشمس فإذا طلعت الشمس فأمسک عن الصلاة فإنها تطلع بین قرنی شیطان» أخرجه مسلم فی صحیحه .

یعنی: ‏« وقت نماز ظهر هنگامی است که خورشید اندازه سایه ی فرد به اندازه ی قدش ‏گردد و تا زمانی که وقت عصر داخل نشده باشد، و وقت عصر تا زمانی است که ‏خورشید زرد نشده باشد، و وقت نماز مغرب تا زمانی است که شفق غروب نکرده ‏است، و وقت نماز عشاء تا نصف شب ادامه دارد، و وقت نماز صبح از طلوع فجر ‏تا قبل از طلوع خورشید است». مسلم روایت کرده است.‏

و احادیث دیگری که در مورد تعیین اوقات نمازهای پنجگانه وارد شده اند، که در آنها فرقی بین روز طولانی یا کوتاه و یا شب طولانی و کوتاه گذاشته نشده است؛ البته بشرطیکه اوقات نمازها بوسیله ی علامتهایی که رسول خدا صلی الله علیه وسلم مشخص کرده متمایز و از هم قابل تفکیک باشند.

و این حکم در مورد تعیین اوقات نماز آنها بود، ولی در مورد تعیین اوقات روزه ی ماه رمضان
(حکم چنین است که) بر مکلفین واجب است که هر روز از آغاز طلوع فجر صادق (اذان صبح) تا وقت غروب خورشید (اذان مغرب) از خوردن و نوشیدن اجتناب کنند البته بشرطیکه در مناطق آنها روز از شب متمایز باشد و مجموع زمان (شب و روز) کلاً بیست و چهار ساعت باشد (نه بیشتر).

و خوردن و نوشیدن و جماع زوجین و دیگر موارد فقط در شب برای آنها حلال است هرچند که (شب بسیار) کوتاه باشد، زیرا احکام شریعت اسلام برای عامه ی مردم و برای تمامی سرزمینها یکی است، چنانکه خداوند متعال می فرمایند: « وَکُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّیَامَ إِلَی الَّلیْلِ » (بقره 187). یعنی: و بخورید و بیاشامید، تا رشته سپید صبح، از رشته سیاه (شب) برای شما آشکار گردد! سپس روزه را تا شب، تکمیل کنید.

اما هرکسی که به دلیل طولانی بودن روز در تمام کردن روزه ی خود عاجز و ناتوان بود، یا آنکه بوسیله ی نشانه ها یا تجربه شخصی یا اطلاعات پزشکی مورد اعتماد و یا گمان غالب بداند که اگر به روزه اش ادامه دهد این روزه منجر به هلاکت یا مرض شدیدی بر او می شود، و یا مریضیش را تشدید می کند، می تواند آنروز را افطار کند (و روزه اش را بشکند) و بعدا در هر روزی از ماههای سال که توانست آنرا قضا کند، خداوند متعال می فرمایند: « فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَمَن کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَلاَ یُرِیدُ بِکُمُ الْعُسْرَ» (بقره 185). یعنی: پس هرکسی از شما در ماه رمضان حاضر و مقیم باشد، آن را روزه بگیرد، و هرکس که بیمار یا مسافر باشد، پس تعدادی از روزهای دیگر را روزه بگیرد، خداوند برای شما آسانی می خواهد، و نمی خواهد به شما سختی روا بدارد.

و می فرماید: «لاَ یُکَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا» (بقره 286). یعنی: خداوند هیچ کس را، جز به اندازه تواناییش، تکلیف نمی‏کند..

دوماً : کسانی که در مناطقی اقامت دارند که در آنجا خورشید در فصل تابستان (بطور کامل) غروب نمی کند، و در فصل زمستان نیز (بطور کامل) طلوع نمی کند، و یا آنکه در مناطقی اقامت دارند که در آنجا شش ماه از سال روز است و شش ماه از سال نیز شب می باشد، در این وضعیت بر آنها واجب است که در طی هر بیست و چهار (24) ساعت پنج نماز فرض بخوانند، و باید اوقات نمازهای خود را بر اساس نزدیکترین منطقه (از محل اقامت خود) که در آنجا اوقات نمازهای مفروضه از هم تفکیک شده هستند محاسبه کنند. زیرا در حدیث اسراء و معراج ثابت شده که خداوند متعال در هر شبانه روز ( یعنی هر 24ساعت) پنج نماز را بر این امت فرض کردند، چنانکه فرمود: « یا محمد إنهن خمس صلوات کل یوم ولیلة لکل صلاة عشر فذلک خمسون صلاة ...» یعنی: ای محمد این پنج نماز برای هر شبانه روز و هر نماز اجر ده نماز دارد بجای آن پنجاه نماز .

همچنین از طلحه بن عبیدالله رضی الله عنه روایت است که شخصی از اهالی نجد با موهایی آشفته بسوی رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد. زمزمه صدای او شنیده می شد ولی قابل فهم نبود تا اینکه نزدیک آمد. آنگاه متوجه شدیم که در باره اسلام می پرسد. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «خَمْسُ صَلَوَاتٍ فِی الْیَوْمِ وَاللَّیْلَةِ»«در شبانه روز، پنج وعده نماز را الله تعالی فرض نموده است». آن شخص، پرسید: آیا غیر از این پنج نماز، نماز دیگری بر من فرض است؟ رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «لا إِلا أَنْ تَطَوَّعَ» «خیر، مگر بخواهی علاو ه بر این پنج نماز، نماز سنت بخوانی».

(اما دلیل آنکه باید اوقات نماز را حساب کنند اینست که:) از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت شده که روزی اصحابش در مورد مسیح دجال سخن می گفتند، به پیامبر صلی الله علیه وسلم گفته شد: دجال چقدر در زمین می‌ماند؟ فرمود: «أربعون یوماً یوم کسنة ویوم کشهر ویوم کجمعة وسائر أیامه کأیامکم» چهل روز ، ولی روز اولش به اندازه یک سال شما طول می‌کشد و روز بعدش به اندازه یک ماه و روزی نیز به اندازه یک هفته و بقیه ایامش همچون روزهای شماست. پرسیده شد: یا رسول‌الله! آیا در آن روزی که طولش یکسال است، فقط نماز یک روز را بخوانیم فرمود: « لا ، اقدروا له » خیر بلکه خودتان اوقات را محاسبه کنید.

در این حدیث، پیامبر صلی الله علیه وسلم روزی را که به اندازه ی یکسال به درازا می کشید را بعنوان یک روز (معمولی) حساب نکردند که فقط پنج نماز فرض در آن خوانده شود، بلکه واجب نمودند که در هر بیست و چهار ساعت پنج نماز بخوانند، و آنها را امر نمود که اوقات نمازها را به اعتبار روزهای عادی در مناطق خودشان محاسبه کنند.

بنابراین بر مسلمانان این مناطق (که شب و روز آنها تداخل دارند) واجب است که اوقات نمازهای خود را در آنجا بر اساس اوقات نمازهای پنجگانه در نزدیکترین منطقه (از محل اقامتشان) که در آنجا شب و روز از هم قابل تفکیک و مجزا هستند و اوقات نمازهای پنجگانه در آنجا بوسیله ی علامتهای شرعی در هر بیست و چهار ساعت مشخص است، محاسبه نمایند (و بر آن اساس نماز بخوانند).

و همچنین روزه ی ماه رمضان بر آنها واجب است و باید (شروع) آن ماه را برای گرفتن روزه شان محاسبه کنند، یعنی هم ابتدا و انتهای ماه رمضان را مشخص کنند و هم ابتدا و انتهای پرهیز از خوردن و نوشیدن در هر روز آن ماه را مشخص نمایند، که (این امر ) بوسیله ی تشخیص طلوع فجر و غروب خورشید نزدیکترین منطقه از محل اقامت آنها که در آنجا شب از روز قابل تفکیک بوده و مجموع شبانه روز بیست و چهار ساعت است، حاصل می شود. به دلیل حدیث سابق که در مورد مسیح دجال وارد شده بود و پیامبر صلی الله علیه وسلم اصحابش را در مورد تعیین اوقات نماز ارشاد فرمود و باید دانست که هیچ تفاوتی بین نماز و روزه نیست.

وبالله التوفیق وصلی الله علی نبینا محمد وآله وصحبه وسلم» .

اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء

" فتاوی اللجنة الدائمة " ( 6 / 130 – 136 ).

بطور خلاصه احکام زیر بیان می شوند:

لازمست تا چهار منطقه از نقاط کره ی زمین را بشناسیم:

منطقه اول: در اکثر مناطق کره ی زمین شب و روز آن از هم مشخص و متمایز است، یعنی شب و روز تداخل ندارند، هر چند ممکن است در بعضی از ایام سال طول شب و روز با هم برابر نباشند، ولی تفاوت آنچنانی با هم ندارند و علامتهای شرعی اوقات نماز در طول بیست و چهار ساعت ظاهر می شوند. (مناطق استوایی و نزدیک به آن جزو این منطقه محسوب می شوند؛ مانند کشورهای ایران و افغانستان و تاجیکستان و کشورهای حاشیه ی خلیج و دیگر کشورهای خاورمیانه).

منطقه دوم: در برخی از مناطق زمین (مانند شهرهای شمالی اروپا و کانادا) طول شب یا روز بسیار طولانی است و دیگری نیز بسیار کوتاه است، ولی با این وجود شب و روز از هم متمایز و جدا شده هستند، یعنی خورشید غروب می کند (هر چند ممکن است در بعضی از روزهای سال ناپدید شدن شفق که علامت نماز عشاء است دیر رخ دهد) و لذا وقت نماز عشاء دیر شود و فاصله ی آن با نماز صبح بسیار کوتاه شود. (این مناطق ما بین دو خط 45 درجه و 48 درجه عرض جغرافیایی – شمالی جنوبی- قرار دارند).

منطقه سوم: مناطق شمالی تر (از منطقه ی دوم) که در آنجا خورشید غروب می کند و طلوع می کند، ولی علامتهای شرعی برای تعیین اوقات برخی از نمازها (عشاء و صبح) ظاهر نمی شوند، مثلا با وجود آنکه خورشید غروب می کند ولی شفق (سرخی آسمان پس از غروب) ناپدید نمی شود تا بر اساس آن وقت نماز عشاء مشخص شود و حتی انتهای وقت نماز مغرب (یعنی انتهای شفق) همچنان ادامه می یابد تا آنکه با فجر تداخل می یابد. (این مناطق ما بین دو خط 48 درجه و 66 درجه عرض جغرافیایی – شمالی جنوبی- قرار دارند).

منطقه چهارم: در مناطق قطبی زمین بعضی از فصول سال کلاً روز است و در بعضی دیگر از فصول کلاً شب است و این روند ادامه دارد تا فصل تغییر می کند، بعنوان مثال ممکن است شش ماه از سال پشت سر هم روز باشد و خورشید غروب نکند، و بلعکس؛ شش ماه متوالی از سال خورشید طلوع نکند. (این مناطق از عرض 66درجه شمالی جنوبی شروع می شوند تا خود قطب شمال و جنوب می رسند).

حال با شناخت این چهار منطقه از نقاط جغرافیایی زمین احکام هریک چنین است:

- کسانی که در مناطق اول اقامت دارند بایستی بر طبق اوقات مشخص شده ی شرعی نماز خود را سر وقت و در محدوده ی مجاز آن بخوانند، و کوتاهی در آن گناه و حرام است. و سحری و افطار روزه ی خود را بر طبق طلوع فجر و غروب خورشید محل اقامتشان قرار دهند.

- کسانی که در منطقه ی دوم اقامت دارند نیز باید بر طبق اوقات شرعی در مناطق خود نماز بخوانند و روزه بگیرند، هر چند که طول روز در آنجا بسیار دراز و طولانی باشد و فاصله ی بین نماز عشاء و صبح کوتاه باشد، و وقت نماز مغرب و عشاء نیز دیر وقت باشد.

اما با توجه به اینکه بعد از غروب خورشید، شفق که علامت شروع نماز عشاء است دیر ناپدید می شود و لذا وقت نماز عشاء دیر می رسد، چنانکه افرادی مانند دانش آموزان و یا کارمندان و یا کارگران در روزهای کاریشان ناچار هستند تا صبح زود سر کار بروند، این دسته از مردم می توانند از رخصت شرعی استفاده کنند و نماز عشاء را بصورت جمع تقدیم با نماز مغرب بخوانند.

و دلیل این رخصت نیز حدیثی از ابن عباس است که گفت: (صلی رسول الله صلی الله علیه وسلم الظهر و العصر جمیعا بالمدینة فی غیر خوف ولاسفر) «پیامبر صلی الله علیه وسلم در مدینه در غیر زمان خوف و سفر نماز ظهر و عصر را با هم جمع کرد» ابوزبیر گفت : از سعید پرسیدم چرا این کار را کرد؟ گفت : همانطور که تو از من سؤال کردی، از ابن عباس سؤال کردم گفت : (أراد أن لایحرج أحداً من أمته) «خواست کسی از امتش را به سختی نیاندازد». صحیح ابن ماجه (1068).

ولی سایر افرادی که این عذرها را ندارند بایستی در سر وقت مشخص خود نماز بخوانند و نمی توانند نمازشان را جمع کنند.

همچنین اگر به دلیل طولانی بودن روز روزه گرفتن، آنها را دچار هلاکت و یا مرض شدیدی کند، می توانند روزه ی خود را بشکنند و بعدا در طول سال آنرا قضا نمایند.

- کسانی که در منطقه ی سوم اقامت دارند باید نمازهای ظهر و عصر و مغرب را بر طبق اوقات شرعی مقرر منطقه ی خود بخوانند، مثلا با غروب خورشید نماز مغرب بخوانند. اما برای تعیین اوقات نماز عشاء و صبح باید آنرا محاسبه کنند، و آن بدینصورت است که نزدیکترین منطقه از محل اقامت خود را که در آنجا وقت عشاء و صبح مشخص است را مبنای اوقات نماز خود قرار می دهند و بر اساس آن منطقه نمازشان را بخوانند. (البته فقط عشاء و صبح).

برای روزه نیز باید بر طبق زمان فجر صادق (اذان صبح) نزدیکترین منطقه شروع به امساک کنند و در وقت اذان مغرب نیز افطار کنند.

نکته: نزدیکترین منطقه به منطقه ی سوم که شب و روز در آنجا متمایز است، مناطقی هستند که در عرض 45درجه شمالی جنوبی قرار دارند.

مثال : فرض کنید که شخصی ساکن شهر (A) است که در این شهر به دلیل آنکه شفق (سرخی بعد از غروب) ناپدید نمی شود و تا وقت فجر امتداد دارد، نمی تواند وقت نماز عشاء و صبح را تشخیص دهد. حال او باید نزدیکترین شهر را که در مدار عرضی 45 درجه واقع شده پیدا کند که در آنجا اوقات نماز عشاء و صبح مشخص هستند (هر چند که وقت عشاء در آنجا بسیار دیر خوانده می شود و فاصله اش با نماز صبح اندک است) و فرض کنیم که شهر (B) این موقعیت را داشته باشد، حال او می تواند به یکی از دوستانش که در شهر (B) اقامت دارد تماس بگیرد و از او بخواهد تا اوقات نماز شهر خود را برایش بفرستد تا او نیز بر طبق اوقات شهر (B) نمازهای عشاء و صبح خود را بخواند.

- کسانی که در مناطق چهارم اقامت دارند که در آنجا بعضی از فصول سال کلا روز و یا کلا شب است؛ برای تعیین اوقات نمازهای پنجگانه باید آنرا محاسبه کنند، و آن بدینصورت است که نزدیکترین منطقه از محل اقامت خود را که در آنجا اوقات نمازهای پنجگانه مشخص است را مبنای اوقات نماز خود قرار دهند و بر اساس آن منطقه نمازشان را بخوانند. (برای تمامی نمازها).

برای روزه نیز باید بر طبق زمان فجر صادق (اذان صبح) نزدیکترین منطقه شروع به امساک کنند و بر طبق غروب خورشید در نزدیکترین منطقه افطار نمایند.

بعنوان مثال: فرض کنیم که در نزدیکترین منطقه از مناطق چهارم که در عرض 45 درجه شمالی جنوبی زمین قرار دارند طول شب در آن منطقه 8 ساعت باشد (یعنی از آغاز غروب خورشید تا طلوع فجر صادق 8 ساعت باشد) و خورشید در ساعت 8 بعد از ظهر غروب کند و وقت نماز عشاء هم ساعت 11 بعداز ظهر (شب) باشد؛ در اینصورت (مردم ساکن در مناطق قطبی) باید بر طبق این ساعت (که همان ساعت نزدیکترین منطقه از آنهاست) نماز مغرب و عشاء بخوانند.

و اگر وقت نماز صبح نیز در آن منطقه ی نزدیک به مناطق قطبی در ساعت دو صبح بود، پس باید در آن وقت نماز صبح بخوانند و از آن لحظه به بعد برای روزه گرفتن امساک کنند تا وقت غروب خورشید در همان منطقه ی نزدیک..

مثالی دیگر: فرض کنید که شخصی در شهر (A) اقامت دارد که در آن شهر قسمتی از سال کلا روز است و قسمتی دیگر از سال کلا شب است، حال او برای آنکه زمان نمازهایش را تعیین کند باید نزدیکترین شهر را که در مدار عرضی 45 درجه واقع شده پیدا کند و اوقات نماز آن شهر را جویا شود تا آنرا مبنای اوقات نماز خود قرار دهد، و فرض می کنیم که شهر (B) در این موقعیت قرار دارد، حال او می تواند به یکی از دوستانش که در شهر (B) اقامت دارد تماس بگیرد و از او بخواهد تا اوقات نماز شهر خود را برایش بفرستد تا او نیز بر طبق اوقات شهر (B) نمازهای پنجگانه ی خود را بخواند.

حال با توجه به این مطالب به سوال کننده چنین پاسخ می دهیم:

با توجه به اینکه سوال کننده ذکر کرده اند که (در سوئد زندگی می کنند و در شهر محل اقامتشان ساعت 3 اذان صبح است و ساعت 11 بعداز ظهر هم اذان عشاء است) از این معلومات چنین برمی آید که ظاهرا سوال کننده ی محترم در شهری زندگی می کنند که در آنجا هر چند طول روز بسیار طولانی است و وقت نماز مغرب و عشاء دیر است و فاصله ی عشاء با صبح اندک می باشد، ولی معلوم می شود که شب و روز در آن شهر از هم متمایز هستند و اوقات نماز نیز همگی معلوم هستند، و نیازی به قیاس با نزدیکترین منطقه از شهر محل اقامت خود ندارند، لذا شهر محل اقامت سوال کننده مشمول منطقه ی دوم می باشد، که بر طبق احکام مناطق دوم ایشان بایستی در وقت مقرر شرعی خود نمازهای پنجگانه (صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشاء) را بخوانند، و نمی توانند زودتر از وقت مقرر نماز بخوانند، ولی چنانکه عذری شرعی داشته باشند (مثلا کارمند یا کارگر باشند و بایستی صبح زود سرکار بروند) می توانند از رخصت شرعی استفاده کنند و نماز عشاء را در وقت نماز مغرب بصورت جمع بخوانند.

و اگر روزه بودند و احتمال قوی دادند که اگر روزه ی خود را تا انتهای روز و وقت غروب ادامه دهند ممکن است هلاک شوند یا دچار مرض شدیدی شوند، می تواند روزه اش را بشکند و در روز دیگری آنرا قضا کند.

اما به هر حال بهتر است که نماز عشاء را در وقت مقرر خود (و بدون جمع) بخواند و بر آن صبر کند چرا که صبر در اینجا نوعی از جهاد است و خداوند متعال اجر او را ضایع نمی کند.

می توانید به فتوای تصویری (158) و (1183) و فتوای صوتی (3326) نیز مراجعه نمایید.

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com