بهمراه دوستم با ماشینم رانندگی می کردم که تصادف کردیم، او به کما (بیهوشی) رفت و بعد از یک ماه بهوش آمد، سپس بعد از گذشت سه سال فوت کرد، آیا بر من کفاره واجب است؟
الحمدلله،
بطور کلی هر آنچه که بر آثار جنایت مترتب می شود، جانی ضامن است، چه آن جنایت از روی عمد بوده باشد یا خطا .
امام ابن قدامه می گوید : «اثرات جنایت مورد ضمان قرار می گیرند، خلافی در این مورد (بین اهل علم) نیست، زیرا جنایت مورد ضمان است و اثرات آن نیز بر همین منوال خواهد بود» "المغنی " (9/445).
و منظور از ضمان یعنی : پرداخت خسارت مالی بابت متلفات .
بنابراین دوست شما بعد از تصادف خارج از دو حالت زیر نیست :
اول : بیماری و جراحتی که بر اثر تصادف بر او وارد گشته همچنان استمرار می یابد تا به وفاتش منتهی می شود، در این حالت بر شما لازمست که مسئولیت آنرا بر دوش بگیرید، حتی اگر مدت زمانی بر تصادف گذشته باشد، زیرا وفات او – هر چند در زمان وقوع حادثه نبوده - اما ظاهر امر اینست که به سبب همان تصادف بوده است.
علامه کاسانی می گوید : «سببی که منجر به شیئی می شود، در اصول شرع جایگزین آن شیء می شود» " بدائع الصنائع " (16 /331) .
و در کتاب " درر الحکام شرح غرر الأحکام " (6/3) آمده : «عاقبت و سرانجام جراحات معتبر هستند نه احوال آن، زیرا احتمال دارد جراحت به جان (شخص) سرایت کند، و روشن است که (در اینحالت) قتل شمرده می شود، و تنها با شفا و بهبودی است که امر (آن) به ثبات می رسد».
دوم : دوست شما بعد از بهوش آمدن سلامتی خود را باز می یابد و به حالت عادی برمی گردد، و بعد از آن فوت می کند.
در اینحالت چیزی بر شما نیست، زیرا ظاهر امر آنست که وفات او به سبب دیگری بوده است، مگر آنکه پزشکان متخصص و معتمد اظهار کنند که وفات او بخاطر آثار آن حادثه بوده است.
هرگاه روشن شود که وفات او به سبب آن تصادف بوده، و تصادف هم بر اثر اشتباه و خطای شما روی داده باشد، در آنصورت بر شما لازمست دیه کاملی را به خانواده متوفی بدهید، و همینطور دو ماه کامل را پشت سر هم روزه بگیرد که این کفاره قتل خطا است.
و اگر هم تصادف مورد بحث مشترکا به علت خطای دو یا چند نفر حادث شده باشد، مثلا بین شما و راننده دیگری، در اینحالت دیه را هر دو طرف مشترکا بدهید، هرکس به نسبت خطایی که داشته در میزان دیه سهیم است، ولی کفاره را باید هر دو جداگانه و بصورت کامل اداء کنید.
و اگر این تصادف بدون اشتباه شما روی داده باشد، یعنی نه مرتکب تجاوزی (مثلا سرعت بیش از حد) شده اید و نه سهل انگاری (مثلا خواب آلودگی در حین رانندگی) مرتکب شده اید، در آنصورت چیزی بر شما نیست، چه آن دوست شما بر اثر آثار تصادف فوت کرده باشد یا خیر..
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
