آیا استفاده از ادویه و چاشنی جوز هندی در غذا جایز است؟ فروش آن در عطاری چی؟
الحمدلله،
(جوز هندی یا درخت گردوی بویا درختی از جنس درختان همیشه‌سبز است. از دانه‌ای که درون هستهٔ میوهٔ آن قرار دارد، به‌عنوان ادویه و طعم‌دهندهٔ غذا استفاده می‌شود. معادل عربی آن (جوزة الطیب) است.
جوز هندی درختی است دوپایه، به ارتفاع 8 تا10 متر و دارای برگهای دائمی که در جزائر ملوک به صورت وحشی می روید. شکل ظاهری آن بی شباهت به درخت نارنج نیست.
هر دانه را از خارج، پوسته سختی به رنگ قهوه‌ای متمایل به خاکستری در برمی‌گیرد و شیارهای عمیقی دارد که با جدا کردن این پوسته، دانه آن ظاهر می‌شود.
به طور کلی، جوز هندی در طولی حدود 5/2 سانتی‌متر و قطری حدود 5/1سانتی‌متر شکلی شبیه به تخم‌مرغ دارد.
جوز هندی عطر و بوی تند و مطبوع دارد. جوز هندی در گذشته ها برای درمان و تسکین دردها مورد استفاده قرار گرفته است. و یونانیان و رومیان از جوزهندی به عنوان تقویت کننده استفاده می کردند زیرا جوز هندی به طور موثری مغز را تحریک می کند.
به‌رغم خواص باارزش جوز هندی، مصرف زیاد آن سبب ایجاد مشکل در بخش کنترل احساسات در مغز شده و پس از مصرف بیش از حد، احساس نشاط به همراه سستی و رخوت در انسان پدید می‌آورد که شبیه نوعی مسمومیت است و منجر به اعتیاد به ماده ی آلکالوئیدی آن می شود. اسانس دانه آن دارای مواد محرکی است که مصرف مداوم و زیاد آن باعث اختلالات قلبی، تند شدن حرکات قلب، سرخی صورت، سردرد و نوعی مسمومیت می‌شود).
بنقل از : از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد، و اینترنت .
و اما حکم استعمال آن؛ علماء بر دو قول اختلاف رأی دارند :
- جمهور علماء گفتند : مقدار کم و یا زیاد آن حرام است.
- و عده ای از علماء گفتند : استفاده اندک از آن – اگر مخلوط با مواد دیگری باشد - جایز است.
ابن حجر هیتمی متوفای سال 974 هجری قمری درباره جوزة الطیب (جوز هندی) می گوید :
«هرگاه بین (علمای) حرمین و مصر نزاع روی داد و آراء در مورد حلیت یا حرمت آن مختلف شد، این سوال طرح شد : آیا یکی از ائمه یا مقلدین آنها خوردن جوزة الطیب را حرام دانسته است؟
خلاصه جواب – آنگونه که شیخ الاسلام ابن دقیق العید نیز تصریح کرده – جوزة الطیب مسکر (مست کننده) است، و حتی ابن العماد آنرا با حشیش قیاس کرده است، و مالکیه و شافعیه و حنابله نیز پذیرفتند که مسکر است و مشمول این حدیث می شود : « کلٌّ مسکر خمرٌ وکل مسکر حرامٌ ». یعنی : «هر چیز مست کننده ای خمر (شراب) است، وهر مست کننده ای حرام است» روایت مسلم . و حنفیه بر آنند که یا مسکر است و یا جزو مخدرات (یعنی فقهای حنفیه بر یکی از این دو باور هستند)، و هر دو (سکران و مخدرات) موجب افساد عقل است، پس در هر حال حرام است». نگاه کنید به : "الزواجر عن اقتراف الکبائر" ( 1 / 212 ).
و در بیانیه نشست «انجمن فقهی طبی» که در تاریخ 22-24 ماه ذی الحجه سال 1415 در کشور کویت پیرامون موضوع «مواد حرام و نجس در غذا و دارو» برگزار شد، آمده :
«مواد مخدر حرام اند، تناول آنها حلال نیست مگر بغرض معالجه (و درمان) پزشکی آشکار و ثابت شده ای، البته (تنها) به میزانی که پزشکان مشخص می کنند، و مواد مخدر طاهر هستند.
و استعمال « جوزة الطیب » برای بهبود بوی غذا به مقادیر اندکی که منجر به سستی و تحذیر نشود، ایرادی ندارد.
و استاد وهبة الزحیلی می گوید : «استعمال جوزة الطیب به مقدار اندکی جهت اصلاح بوی غذا و نان و مشابه آن، بلا مانع است، اما استفاده زیاد آن حرام است، چون جزو مخدرات است».
و نگاه کنید به : کتاب " الفقه الإسلامی وأدلته" (7/5266).
برای رعایت احتیاط ؛ منع استفاده از آن ارجح تر است، هرچند که همراه مواد دیگری مخلوط باشد و یا به نسبت اندکی باشد، و پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید : «مَا أَسْکَرَ کثیرهُ فقلیله حرامٌ». یعنی : « هر چه مقدار زیاد آن مست کننده (و نشه آور باشد)، اندک آن نیز حرام است» مسند احمد .
و جهت اطلاع : وارد کردن میوه جوز هندی – هم دانه و هم پودر آن – به بلاد حرمین شریفین ممنوع است، و تنها به مخلوط آن با مواد دیگر اجازه داده شه است که نسبت آن نباید بیشتر از 20 % است.
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
