چند سال پیش برادر کوچکی داشتم که چهار ماه داشت، چون هوا سرد بود مادرم یک زولی (سجاده سنگین) را بر او می اندازد و در کنارش می خوابد، بعدا متوجه می شود که بچه مرده! حال مادر نمی داند آیا به سبب آن روانداز خفه شده یا دلیل دیگری داشته، آیا با این شرایط چیزی بر مادرم لازم هست؟
الحمدلله،
- اگر روانداز را بر صورت او نگذاشته باشد، یعنی آن هنگامی که به دلیل سرما آن سجاده را بر او می اندازد صورتش را باز گذاشته باشد، در اینحالت چیزی بر مادر نیست.
- اما اگر با یک سجاده سنگین و ضخیم صورت او را پوشانده باشد، پس مادر شما باید کفاره قتل خطا بدهد، قتل خطا عبارت است از اینکه انسان کار مباحی انجام می‌دهد اما این عمل او – حتی بدون قصد و اراده - منجر به مرگ انسان دیگری می شود. در آنصورت بر قاتل هم کفاره و هم دیه واجب است که باید به ورثه داده شود مگر از او گذشت کنند، البته دیه بر دوش عاقله قاتل است و عاقله یعنی : نزدیکان مرد از جانب پدر که بالغ و توانگر و خردمند باشند، مثل پدر و پدربزرگ و پسر و برادر و عمو و پسرعمو .
امام ابن حزم در کتاب می آورد : « مسأله : هرگاه زنی در کنار بچه اش بخوابد (و بعد از بیدار شدن) متوجه شود بچه مرده است :
ابراهیم نخعی درباره زنی که صورت کودکش را در وقت خواب با رواندازی می پوشاند و می میرد، گفته : مادر باید (بعنوان کفاره) یک برده را آزاد کند.
(ابن حزم می گوید) : بشرطیکه مرگ بچه بر اثر فعل مادر باشد، مثلا لحافی را بر سر و صورت او بیاندازد و بعد از خواب زیرورو شده و خفه شود، و یا بازوی مادر بر دهان کودک قرار گیرد و یا پستانش در دهانش بگذارد (و مادر خوابش بگیرد) و یا (در وقت خواب) نداند و بر روی بچه قرار گیرد، بدون شک مادر، بچه را از روی خطا کشته و باید کفاره بدهد، و عاقله او نیز مسئول پرداخت دیه هستند و یا از بیت المال داده شود.
اما اگر مرگ بچه بر اثر فعل مادر نبوده باشد، پس چیزی هم بر مادر نیست و دیه هم نمی خواهد.
حال اگر مادر شک داشته باشد که آیا بچه بر اثر فعل او کشته شده یا فعل دیگری (تکلیف چیست)؟ در اینحالت نه دیه و نه کفاره لازم نیست، زیرا ما یقین داریم که مادر بریء الذمه است اما شک داریم (یقین نداریم) آیا بچه بر اثر فعل مادر مرده است یا خیر؟ و اموال (مردم) محترم اند مگر با یقین، و کفاره را نیز شرع واجب می کند، و شرع نیز جز با نص یا اجماع واجب نمی شود، پس حلال نیست که مادر را به جریمه مادی یا روزه (بعنوان کفاره) ملزم ساخت، و یا عاقله را به پرداخت دیه ملزم ساخت تنها با یک ظن و گمان دروغ، و توفیق در دست الله متعال است» "المحلی" (11/15).
منظور امام ابن حزم اشاره به این قاعده فقیه است که : اصل بر برائت ذمه است، و ذمه کسی با شک و گمان مشغول نمی شود.
و در فتوای علماء هیئت دائمی افتاء درباره کسی که نوزادش را با یک لحاف سنگین می پوشاند، آمده است: «اگر لحافی که مادر بر نوزادش می اندازد سر و صورتش را پوشانده باشد، در آنصورت بر او کفاره قتل خطا واجب است، زیرا ظاهر کار آنست که مرگ نوزاد بخاطر آن باشد، کفاره عبارتست از آزاد کردن یک برده مومن، اگر نتوانست باید دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد و اگر مریض است باید بعد از بهبودی روزه بگیرد». "فتاوی اللجنة الدائمة" (21/373).
و باز از همین هیئت آمده است : «اگر همسرت لحاف را بر سر و صورت نوزاد انداخته و بخاطر آن خفه شده است، پس بر او کفاره لازم است... اما اگر لحاف را بر صورتش نیانداخته پس چیزی بر وی نیست، زیرا مسبب وفات نوزاد نبوده است». "فتاوی اللجنة الدائمة" (21/378).
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
