آیا جایز است اموال مردی که مبتلا به بیماری فراموشی شدید (آلزایمر) است را بین ورثه او تقسیم کرد؟ با توجه به اینکه فقدان ادراک و هوش او به حدی ضعیف است که گاهی نزدیکانش را نمی شناسد.
الحمدلله،
اگر حیات و زندگی کسی معلوم باشد، در آنصورت برای احدی جایز نیست اموالش را به ارث ببرد، حتی اگر او شدیدا بیمار باشد؛ مثل بیماری فراموشی، یا به دلیل کهولت سن خرفت شده باشد، و یا بدنش ضعیف شده باشد، و یا حتی اگر در بستر مرگ باشد، مادام که حیاتش معلوم باشد تقسیم ارث او جایز نیست، زیرا ازجمله شروط ارث که بین علماء مورد اتفاق است : مرگ موروث است، و یا مفقودالاثر باشد و هیچ خبری از وی در دست نباشد.
در کتاب دائرة المعارف فقهی آمده : «ارث سه شرط دارد :
اول : مرگ موروث محقق شده باشد، و یا حکماً مثل مرده باشد؛ مانند فردی که مفقود است و قاضی حکم به مرگ او صادر کند، و یا بصورت تقدیری در حکم میت باشد، مثل جنینی که بر اثر جنایتی ضد مادرش بیرون آید که موجب دیه است.
دوم : حیات وارث بعد از مرگ موروث محقق باشد، و یا تقدیراً در حکم زنده باشد؛ مانند جنینی که زنده از شکم مادرش بیرون آید و بعد از اندکی فوت کند.
سوم : باید جزو ورثه موروث باشد، مثلا از طریق زوجیت، یا قرابت، و جهت قرابت باید معین باشد؛ مثل فرزند بودن، یا پدر و مادر بودن، یا برادر و خواهر بودن، یا عمو بودن..».
" الموسوعة الفقهیة " ( 3 / 22 ).
و علامه ابن عثیمین می گوید : «.. و اما (شرط) مرگ موروث به دلیل این آیه است : « إِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَک» (نساء 176). یعنی : « اگر مردی از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و برای او خواهری باشد، نصف اموالی را که به جا گذاشته، از او (ارث) میبرد». که هلاک در آیه به معنای مرگ است، و بجا گذاشتن مالش جز با انتقال وی از دنیا به آخرت نخواهد بود.
و اما حصول مرگ هم بوسیله معاینه، و انتشار خبر (مرگ)، و شهادت دو نفر عادل محقق می یابد.
و اما مرگ حُکمی : مثل کسی که مفقود الاثر است و بعد از مدت زمان مشخصی که دنبال او جستجو می شود یافت نمی شود، در آنصورت ما حکم به مرگ او می کنیم، چونکه حصول یقین ممکن نیست لذا از روی ظن حکم می شود، چنانکه صحابه رضی الله عنهم چنین کردند».
" تسهیل الفرائض " ( ص 18 ، 19 ) .
بنابراین با توجه به این توضیحات : تقسیم ارث مردی که مبتلا به آلزایمر و یا سایر امراض است، مادام که در قید حیات است، جایز نیست.
وانگهی لازمست دو نکته را یادآور شویم :
1- چه بسا الله متعال شفای وی را تقدیر کرده باشد، چرا که او تعالی بر هر چیزی قادر است.
2- ممکن است یکی از ورثه قبل ازاین فرد بیمار بمیرد، و اگر اینگونه شود در آنصورت سهم او از میراث نیز منتفی می شد، زیرا اموات ارث نمی برند بلکه زندگان از امات ارث می برند، و اگر قرار باشد از موروث زنده ارث ببرد، مالی را دریافت کرده که برای او حلال نبوده و متعلق به دیگران است.
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com