من در سوئد زندگی می کنم، دوستی دارم که در یک تعمیرگاه کار می کند، در آنجا مهندسی هست که مدعی اسلام است ولی به خدا و پیامبر صلی الله علیه وسلم با کلمات بسیار ناشایستی دشنام می دهد. از دوستم خواستم که آن محیط کاری را ترک کند، ولی گفت که آن مهندس تنها یک کارمند است و ربطی به اصل کارش ندارد .. بهمراه دوستم نزد صاحب کار رفتیم چون او نیز مسلمان است و قضیه را به او اطلاع دادیم .. اما به ما گفت : این مهندس برای ما مهم است و نمی توانیم از او دست بکشیم!! با این حال حکم کار کردن در این محیط چیست؟ و روش صحیح و درست در مقابل با این وضعیت چگونه است؟
الحمدلله،
بر مسلمان واجب است که از حضور داشتن و مشارکت در هر مجلسی که در آنجا معصیت و گناهی صورت می گیرد اجتناب ورزد، چه رسد به مجلسی که در آنجا کفر می شود و خدا و پیامبرش مورد دشنام قرار می گیرد!
خداوند متعال می فرماید : «وَإِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ ، وَإِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرَی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ» (انعام 68).
یعنی : «هرگاه کسانی را دیدی که آیات ما را استهزا میکنند، از آنها روی بگردان تا به سخن دیگری بپردازند! و اگر شیطان از یاد تو ببرد، هرگز پس از یادآمدن با این جمعیّت ستمگر منشین». پس هرکس در مجلسی حضور داشت که در آنجا آیات خداوند را مورد تمسخر یا استهزاء یا دشنام یا تحقیر قرار دادند، بر او واجب است از مجلس آنها روی بگرداند تا آنکه به کلام دیگری روی می آورند، که در آن کفر و معصیت نباشد، وگرنه او نیز در گناهشان سهیم خواهد شد، چنانکه می فرماید : «وَقَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آیَاتِ اللّهِ یُکَفَرُ بِهَا وَیُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلاَ تَقْعُدُواْ مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُواْ فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذًا مِّثْلُهُمْ إِنَّ اللّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِینَ وَالْکَافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعًا» (نساء 140).
یعنی : «و خداوند (این حکم را) در قرآن بر شما نازل کرده که هرگاه بشنوید افرادی آیات خدا را انکار و استهزا میکنند، با آنها ننشینید تا به سخن دیگری بپردازند! وگرنه، شما هم مثل آنان خواهید بود. خداوند، منافقان و کافران را همگی در دوزخ جمع میکند».
این حکم آنگاه نازل شد که گروهی از مسلمانان با مشرکان ویهودیان همنشینی می‌کردند، درحالی که آنها در مجالس خویش قرآن را به ریشخند و استهزا می‌گرفتند، پس مؤمنان از این همنشینی‌ها منع شدند.
امام قرطبی می گوید : «پس هرکسی در مجلس معصیت و گناه بنشیند ولی آنها را مورد انکار قرار ندهد، او نیز در گناه مثل آنهاست، و هرگاه سخن معصیت باری گفتند و بدان عمل نمودند لازمست آنها را مورد انکار و اعتراض قرار داد، اگر توانایی انکار آنها را نداشت پس لازمست از مجلس آنها برخیزد تا مبادا مشمول آیه شود» "الجامع لأحکام القرآن" (5/418) .
بنابراین بر شما واجب است که اهانت و دشنام آن انسان هتاک را انکار کنید، اگر توانایی آنرا نداشتید پس لازمست مجلس آن فرد را ترک کنید، و اگر اینهم میسر نشد بایستی آن محیط کاری را ترک کنید، یعنی مادام که توانایی انکار دشنام او را ندارید و ترک مجلس او مقدور نیست باید بکلی آن تعمیرگاه را ترک کنید.
علامه عبدالرحمن سعدی در تفسیر خود ذیل آیه 68 انعام می نویسد : «این نهی و تحریم متوّجه کسی است که با آنها بنشیند و پرهیزگاری نداشته باشد، به این صورت که در سخن یا کار حرام با آنها مشارکت نماید و یا سکوت اختیار کرده و اعتراض و انکار نکند. پس اگر پرهیزگاری، و ترس از خدا را پیشه سازد به این صورت که آنها را به خیر دستور دهد و از شر و سخنی که از آنان سر می زند باز دارد، و به دنبال آن منکر از بین رود یا کمتر شود، بر چنین فردی گناهی نیست، و اشکالی ندارد که با آنان بنشیند، بنابراین فرمود: « وَمَا عَلَی الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسَابِهِم مِّن شَیْءٍ وَلَـکِن ذِکْرَی لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ» و بر کسانی که پرهیزگاری می کنند از حساب آنان چیزی بر آنها نیست، اما باید آنان را تذکر و پند دهند تا شاید بپرهیزند. این آیه بیانگر آنست که پند دهنده باید سخنی را به کار گیرد که به حاصل شدن تقوا بیانجامد، و هرگاه پند و اندرز به شر و بدیِ بیشتر منجر شود ترک آن واجب است، زیرا هرگاه پند و اندرز با مقصود و هدف متعارض باشد، ترک آن مقصود است» "تیسیر الکریم الرحمن" (1/260) .
و اما روش صحیح و درست در مقابل با این وضعیت چگونه باشد؟
1- انکار و اعتراض بر آنچه می گوید و خشمگین شدن بر او بخاطر آن، و یادآور ساختن خطیر بودن کلامش، و اینکه هشدار شدیدی متوجه کسانی است که الله و رسول را دشنام می دهند، و اطرافیان او را نصیحت کردن به اینکه به سخنان او گوش ندهند و بدان التفات نکنند.
انسانی که به خدا و پیامبران و دین اسلام و احکام آن دشنام دهد، او کافر و مرتد است، و تمامی اعمال صالحه او نابود خواهند شد، و حتی عقد نکاح او با همسرش خودبخود فسخ می شود، و هر زن مسلمانی بر او حرام می گردد، و اگر بر همین وضعیت بمیرد و توبه نکند پس پس مسلمان کفن و دفن نمی شود و بر او نماز خوانده نخاهد شد و حتی در قبرستان مسلمانان دفن نمی شود، کسی از او ارث نمی گیرد او نیزاز کسی ارث نخواهد برد ...
2- اگر - پس از نصیحت و انکار و اعتراض بر وی - فرد دشنام دهنده از کفر و ضلال خود توبه نکند و از آن دست نکشد، در آنصورت بایستی او را ترک کرد و رابطه خویش را با وی برای همیشه قطع نمود، چنانکه الله متعال درباره ابراهیم علیه السلام می فرماید : « قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْکُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنَا بِکُمْ وَبَدَا بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّی تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ..» (ممتحنه 4).
یعنی : « برای شما سرمشق خوبی در زندگی ابراهیم و کسانی که با او بودند وجود داشت، در آن هنگامی که به قوم (مشرک) خود گفتند: «ما از شما و آنچه غیر از خدا میپرستید بیزاریم؛ ما نسبت به شما کافریم؛ و میان ما و شما عداوت و دشمنی همیشگی آشکار شده است؛ تا آن زمان که به خدای یگانه ایمان بیاورید .. ».
علامه عبدالرحمن البراک می گوید : «ضمن انکار و اعتراض با زبان و بیان اینکه این کفر و ارتداد است، حداقل واجب آنست که : رابطه خود را قطع کرده و با او مجالست نکند، و اگر در مکان کار با او همکار است باید از او دوری گزیده و اعراض کند، بر او سلام ندهد، و او را آدم حساب نکند، و با کلمه ای که دلالت بر نرمی و مهربانی دارد از او استقبال نکند، تا بفهمد که چه جرمی مرتکب شده و چه سخن شنیعی گفته است» "مجموع فتاوی العلامة البراک" (1/8).
همچنین بایستی صاحب کار را نصیحت کرد که اگر مسلمان است و خدا و پیامبرش را دوست می دارد، پس بایستی آن شخص هتاک را مبغوض بدارد و با دوست شما همراهی کند، و ابتداء شخص هتاک را نصیحت کند و اگر توبه نکرد وی را اخراج کند، و ممکن نیست که محبت دنیا را بر محبت خدا و رسولش مقدم گردانید، الله متعال می فرماید : «قُلْ إِنْ کَانَ آبَاؤُکُمْ وَأَبْنَاؤُکُمْ وَإِخْوَانُکُمْ وَأَزْوَاجُکُمْ وَعَشِیرَتُکُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسَادَهَا وَمَسَاکِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنْ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّی یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفَاسِقِینَ» (توبه 24).
یعنی : «بگو: اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طایفه شما، و اموالی که به دست آوردهاید، و تجارتی که از کساد شدنش میترسید، و خانه هائی که به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راهش محبوبتر است، در انتظار باشید که خداوند عذابش را بر شما نازل کند؛ و خداوند جمعیّت نافرمانبردار را هدایت نمیکند».
و بدانید که : هرکس در راه الله و برای رضای او از چیزی دست بردارد، خدای متعال بهتر از آنرا به او عطا می کند، پس اگر صاحب کار آن مهندس را اخراج کند خداوند بهتر از او را جایگزین وی خواهد نمود، و کارش به دلیل فقدان او زیان نخواهد کرد.
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
