آیا پوشیدن مصنوعاتی که از پوست مار تهیه شده اند جایز است؟
الحمدلله،
«حیوانات بر دو نوع هستند : حیوانات حلال گوشت و حیوانات حرام گوشت.
حیوانات حلال گوشت اگر بصورت شرعی ذبح شوند، به اتفاق علماء پوستشان طاهر و پاک است، حتی اگر دباغی نشوند.
حیوانات حرام گوشت نیز بر دو نوع هستند : حیواناتی که حتی در حال حیات نجس هستند، و حیواناتی که در حیات پاک اند.
حیوانات (حرام گوشتی) که در حیات خود نجس هستند (حیوانات نجس العین) عبارتند از : خوک که به اتفاق مذاهب نجس است، و سگ که نزد شافعیه و حنابله نجس العین است، و با سربریدن این دو حیوان پوستشان پاک نمی شود.
اما حیوانات حرام گوشتی که در زمان حیات خود نجس نیستند (مثل مار)، فقهاء اختلاف نظر دارند که اگر سربریده شوند پوستشان پاک است یا خیر؟
- شافعیه و حنابله گفتند : حتی اگر ذبح شود باز پوست آن پاک نیست، دلیل آنها؛ نهی رسول خدا صلی الله علیه وسلم از فرش نمودن پوست درندگان است (که در مسند احمد آمده)، و گفتند : این نهی عام است، چه در مورد حیوان سربریده شده یا غیر آن، علاوه بر آن؛ اگر ذبح شود گوشت که طاهر نمی شود، پس پوست هم پاک نمی شود.
- حنفیه و مالکیه گفتند : اگر (حیوان حرام گوشت) به روش شرعی سربریده شود، پوست آن پاک است، و به این فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم استناد کرده اند که فرمود : « دِبَاغُ الأَْدِیمِ ذَکَاتُهُ». یعنی : «دباغی کردن پوست بوسیله سربریدن است». (مسند احمد و ابن حجر اسناد آنرا صحیح دانسته است). علاوه بر این؛ سربریدن، کار دباغی را – در ازاله رطوبات نجس - انجام می دهد، و اما نهی پیامبر صلی الله علیه وسلم از فرش نمودن پوست درندگان برای اینست که از کردار انسانهای مغرور و متکبر است، یا برای اینست چون آنان بدون دباغی از آن استفاده می کنند.
با اینحال حنفیه حیوانی که پوستش دباغ پذیر نیست را استثناء کرده اند، مثل پوست موش یا مار کوچک، که با سربریدن پاک نمی شود» "الموسوعة الفقهیة" (7/95-96).
رای راجح نزد ما – والله اعلم – آنست که : پوست حیوان حرام گوشت ناپاک و غیر طاهر است، چه دباغی شود یا نشود، زیرا پوست نجس است و با دباغی پاک نخواهد شد.
علامه ابن عثیمین می گوید : «پوست بر سه قسم است :
قسم اول : پوست طاهر، و چه دباغی شود یا نشود (باز طاهر است)، که در واقع پوست حیوان حلال گوشتی است که ذبح شده باشد.
قسم دوم : پوستهایی که پاک نمی شوند، چه بعد از دباغی و چه قبل از آن، این پوست (همواره) نجس است، و اینها پوست حیوان حرام گوشت هستند مثل خوک .
قسم سوم : پوستهایی که با دباغی پاک می شوند ولی قبل از آن پاک نیستند، که عبارتند از پوست حیوان حلال گوشتی که بدون ذبح شرعی مرده باشد» "لقاء الباب المفتوح" (52/39) بصورت مختصر .
و از علمای هیئت دائمی افتاء سوال کردند : اگر پوست روباه دباغی شود آیا پوست آن پاک می شود؟ و آیا جایز است بعنوان پوشاک و غیره از آن استفاده کرد؟ و آیا خرید و فروش آن صحیح است؟
پاسخ دادند : «پوست روباه مثل گوشتش نجس است، زیرا روباه درنده است و مشمول این حدیث می شود که ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده : رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود : «کُلُّ ذِی نَابٍ مِنَ السِّبَاعِ فَأَکْلُهُ حَرَامٌ» مسلم (1933). یعنی : «هر درنده‌ای که دندان نیش داشته باشد، خوردنش حرام است». و حدیث ابو ملیح بن اسامه که از پدرش روایت کرده : « أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ نَهَی عَنْ جُلُودِ السِّبَاعِ » مسند احمد (20706). یعنی : «رسول خدا صلی الله علیه وسلم از پوست درندگان نهی فرمودند». و حدیث معاویه بن ابوسفیان رضی الله عنه که به جمعی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم گفت : « أَتَعْلَمُونَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ " نَهَی عَنْ جُلُودِ النُّمُورِ أَنْ یُرْکَبَ عَلَیْهَا "؟ قَالُوا: اللهُمَّ نَعَمْ » مسند احمد (16864) و ابوداود (1794). یعنی : «آیا می دانید که رسول خدا صلی الله علیه وسلم از سوار شدن (نشستن) بر پوست پلنگ نهی فرمودند؟ گفتند : آری بخدا که چنین گفتند».
و باز از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند : « لَا تَصْحَبُ الْمَلَائِکَةُ رُفْقَةً فِیهَا جِلْدُ نَمِرٍ» ابوداود (4130). یعنی : « ملائکه همراه کسی که بر پوست پلنگ سوار یا نشسته باشد نخواهند بود (نه در سفر و نه خانه)».
تمامی این نصوص دلالت می کنند بر منع استعمال پست حیوان حرام گوشت .. زیرا موجب کبر و خودبزرگ بینی و زینت (نامشروع) است» "فتاوی اللجنة (24/29-30) .
و علامه ابن جبرین می گید : «پوست حیوانات حرام گوشت مثل الاغ و سگ، صحیح نیست که بفروش رسند، و بر طبق رأی صحیح با دباغی هم پاک نمی شوند».
"شرح أخصر المختصرات" (105/3)
و اما بعد از ذکر این مقدمات باید گفت : جمهور علماء گفتند : گوشت مار و افعی حرام اند، چنانکه امام نووی گفته : «در مذهب ما (شافعیه) و ابوحنیفه و احمد (بن حنبل) و داود (ظاهری) گوشت حشرات زمین کثل مارها و عقرب و موش و امثال اینها حرام هستند» "المجموع" (9/16-17).
و در کتاب دائرة المعارف فقهی آمده : «حنفیه و شافعیه و حنابله گفتند که گوشت مارها حرام هستند» "الموسوعة الفقهیة" (11/233).
پس از آنجائیکه مار حرام گوشت است، و بر طبق قول راجح پوست حیوانات حرام گوشت با دباغی هم پاک نمی شوند، از اینرو پوشیدن مصنوعات پوستی مار چه کفش باشند یا غیره، جایز نیست.
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
