در یکی از صفحات فیس بوک خواندم که اسلام نهی کرده از اینکه شخص حیوانی را در مقابل چشمان حیوان دیگری ذبح کند، و گفته بود : اگر اینکار را بکند گوشت آن حرام خواهد شد! این سخن برای من عجیب بود، چون امروزه حیوانات اکثرا بشکل گروهی در یک مکان واحد سربریده می شوند، یعنی در مقابل همدیگر ذبح می شوند، با این حساب گوشت آنها حرام است؟!
الحمدلله،
در کتاب دائرة المعارف فقهی آمده : «فقهاء اتفاق نظر دارند که : .. مستحب است (ذابح) چاقو را قبل از ذبح تیز کند، و ذبح بوسیله کارد یا چاقوی کُند مکروه است، زیرا موجب تعذیب و شکنجه حیوان خواهد شد، و در حدیث شداد بن اوس رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم آمده که فرمودند : «إنَّ الله کتب الإحسانَ علی کل شیءٍ فإذا قَتَلْتُمْ فأَحسنوا القِتْلةَ وإذا ذبحتُمْ فأحسِنوا الذِّبحة ولْیُحِدَّ أَحدُکُمْ شَفْرَتَهُ ولْیُرحْ ذبیحتَهُ» مسلم (1955). یعنی: «همانا خداوند خوبی کردن را بر هر چیز فرض کرده است، لذا هرگاه کشتید به بهترین روش بکشید، و هرگاه ذبح کردید به بهترین روش ذبح کنید، و باید یکی از شما (قبل از ذبح) کاردش را تیز کند، و حیوان (و ذبیحه) اش را راحت بگرداند». همچنین مستحب است چاقو را در مقابل دیدگان ذبیحه تیز نکند، و یا حیوان را در مقابل چشمان حیوان دیگری ذبح نکند، و مستحب است قبل از ذبح کمی آب به او بدهد، و از ناحیه گردن اقدام به بریدن کند چون (عرض) گردنش کوتاهتر است، و اگر شتر یا شتر مرغ یا قاز بود از قسمت پایین گردن متصل به سینه ببرد، زیرا اینکار موجب تسهیل مرگ او می شود.
و با ملاطفت چاقو را بر گردن بکشد، و ذبح از پشت سر نباشد، و گردنش را نشکند، و تا قبل از مرگ حیوان هیچ عضو بدنش را قطع نکند» "الموسوعة الفقهیة" (10 /221) .
و این، خوبی شریعت و رحمت و احسانی است که دارد و جزو مکارم اخلاق است.
امام ابن قدامه می گوید : «مکروه است درحالی گوسفند را ذبح نمود که گوسفند دیگری نظاره گر آن باشد» "المغنی" (9/317) .
و شارح سنن ابوداود در کتاب "عون المعبود" می گوید : «نباید حیوان را با خشونت برای ذبح (به ذبحگاه) کشانید و یا با خشونت بر زمین انداخت، و نباید در حضور دیگر (حیوانات) سربریده شود».
و علامه ابن باز می گوید : «مکروه است حیوان را ذبح نمود درحالیکه حیوان دیگری ناظر آن باشد» "مجموع فتاوی ابن باز" (23 /73-74) .
و علامه عبد المحسن عباد می گوید : «نباید با آلت کُند آنرا ذبح کند، زیرا موجب شکنجه است، همچنین نباید در مقابل حیوان نظیر خودش ذبح نمود، زیرا این شکنجه است».
"شرح سنن أبی داود" (15 /212) .
اما اگر حیوان در مقابل انظار حیوان دیگری ذبح شد، این بدان معنا نیست که گوشت آن حرام می شود، مادام که بر روش شرعی ذبح شود می توان از گوشت آن استفاده نمود، و نهایت آنچه می توان گفت اینست : ذابح مرتکب عملی مکروه و ناپسند شده است، نه عملی که منجر به تحریم گوشتش شود.
همچنین ذبح گروهی حیوانات با هم که در بعضی کشتارگاههای صنعتی انجام می شود، ایرادی ندارد، زیرا حیوان مذبوح هم نوع خود را که درحال ذبح است نمی بیند، بلکه همه با یک حرکت سربریده می شوند.
(همچنین قبل از آنکه حیوان را بر پهلو بخواباند، وسیله بریدن را تیز کند، حنفیه و مالکیه و شافعیه بدان تصریح کردند و گفتند : مکروه است که ذابح کاردش را در مقابل دیدگان ذبیحه تیز کند، زیرا از ابن عباس رضی الله عنه روایت است : «أَنَّ رَجُلاً أَضْجَعَ شَاةً یُرِیدُ أَنْ یَذْبَحَهَا وَهُوَ یَحُدُّ شَفْرَتَهُ، فَقَال لَهُ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: أَتُرِیدُ أَنْ تُمِیتَهَا مَوْتَاتٍ؟ هَلاَّ حَدَدْتَ شَفْرَتَکَ قَبْل أَنْ تُضْجِعَهَا».
یعنی: «مردی گوسفندی را به پهلو خواباند و می خواست آنرا ذبح کند و در همانحال چاقویش را تیز می کرد، پیامبر صلی الله علیه وسلم به وی فرمود : آیا می خواهی با عذاب آنرا بکشی؟ چرا قبل از آنکه حیوان را بخوابانی چاقویت را تیز نکردی؟». مستدرک الحاکم (4 / 231 و 233) و گفته: «صحیح بر شرط بخاری» و ذهبی با او موافقت کرده است.
البته اگر کسی یکی از امورات فوق الذکر را ترک کند، ذبیحه حرام نمی شود، و نهی مستفاد از حدیث هم دلیل بر حرمت نیست، تنها چون باعث درد بیشتر حیوان می شود، نیک آنست انجام آن ترک شود. نگاه کنید به : «نهایة المحتاج» (8 / 112)، و «المقنع» (3 / 542)).
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
