آیا شکار کردن در ماههای حرام و یا در شهر مدینه حرام است؟
الحمدلله،
ماههای حرام عبارتند از : (رجب وذو القعدة وذو الحجة و محرم)، شکار کردن در این چهار ماه حرام و ممنوع نیست، تنها جنگ و پیکار در این چهار ماه حرام است، هرچند بیشتر علماء می گویند : تحریم جنگ در این چهار ماه منسوخ شده است.
و اما شکار کردن مانعی ندارد، تنها در دو حالت شکار کردن ممنوع است :
اول : در وقت پوشیدن احرام حج یا عمره .
دلیل آن این آیه شریفه است : «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّیْدَ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ وَمَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزَاءٌ مِثْلُ مَا قَتَلَ مِنْ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بَالِغَ الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاکِینَ أَوْ عَدْلُ ذَلِکَ صِیَاماً لِیَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَمَنْ عَادَ فَیَنتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَاللَّهُ عَزِیزٌ ذُو انتِقَامٍ» (مائده 95).
یعنی : «ای کسانی که ایمان آوردهاید! در حال احرام، شکار نکنید، و هر کس از شما عمداً شکاری را به قتل برساند، باید کفاره‌ای معادل آن از چهارپایان بدهد؛ کفاره‌ای که دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصدیق کنند؛ و به صورت هدی به (حریم) کعبه برسد؛ یا اطعام مستمندان کند؛ یا معادل آن، روزه بگیرد، تا کیفر کار خود را بچشد. خداوند گذشته را عفو کرده، ولی هر کس تکرار کند، خدا از او انتقام میگیرد؛ و خداوند، توانا و صاحب انتقام است».
و می فرماید : «وَحُرِّمَ عَلَیْکُمْ صَیْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا» (مائده 96).
یعنی: «شکار بیابان بر شما حرام گردیده است، مادام که محرم باشید».
وقتی می فرماید : «صید» یعنی حیواناتی که شکار شدنی هستند که عبارتند از : چهارپایان و پرندگان وحشی (یعنی حیوانی که در بیابان‌ها و دشت‌ها و کوهها زندگی می‌کند و معمولاً اهلی نمی‌گردد)، و لذا شامل حیوانات و پرندگان اهلی مانند مرغ و گوسفند و شتر و امثال آنها نمی شود، یعنی فرد مُحرم می تواند از این قبیل حیوانات را ذبح کند، زیرا تحریم مخصوص حیوانات شکار شدنی هستند، و تمام مذاهب تا اینجا اتفاق نظر دارند.
نگاه کنید به : «البدائع» (5 / 50)، و «نهایة المحتاج» (3 / 332)، و «المقنع» (1 / 436).
دوم : شکار کردن در محدوده حرم (مکی و مدنی) ممنوع است.
فقهاء اتفاق نظر دارند که شکار حیوان خشکی که در داخل محدوده حرم مکی باشد جایز نیست بلکه حرام است، چه حلال گوشت باشد یا حرام گوشت، زیرا در حدیث صحیح آمده که پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز فتح مکه فرمود : «إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مَکَّةَ یَوْمَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ، فَهِیَ حَرَامٌ بِحَرَامِ اللَّهِ إِلَی یَوْمِ القِیَامَةِ، لَمْ تَحِلَّ لِأَحَدٍ قَبْلِی وَلاَ تَحِلُّ لِأَحَدٍ بَعْدِی، وَلَمْ تَحْلِلْ لِی قَطُّ إِلَّا سَاعَةً مِنَ الدَّهْرِ، لاَ یُنَفَّرُ صَیْدُهَا، وَلاَ یُعْضَدُ شَوْکُهَا وَلاَ یُخْتَلَی خَلاَهَا، وَلاَ تَحِلُّ لُقَطَتُهَا إِلَّا لِمُنْشِدٍ» بخاری (4313) و مسلم (1353).
یعنی : «خداوند مکه را از روزی که زمین و آسمانها را به وجود آورده است احترام بخشیده است و آنرا حرم قرار داده است، و تا روز قیامت از جانب خدا به عنوان حرم باقی خواهد ماند، و برای هیچ کسی قبل از من حلال نبوده (که در آن بجنگد) و برای من هم حلال نشد مگر یک ساعت، حیوانهای شکاری در آن تحت تعقیب قرار نمی‌گیرند، و گیاهان خشک و خارهایش کنده نمی‌شود، و گیاههای سبز آن قطع نمی‌گردد ، و گمشده‌های آن نباید برداشته شود مگر برای کسی که بخواهد آن را به صاحبش برگرداند».
آنجا که فرمود : «فَلاَ یُنَفَّرُ صَیْدُهَا». یعنی : «شکارش رمیده نشود». دلیل بر تحریم رمیدن شکار در حرم مکی است، و اولاتر از آن تحریم کشتن شکار است.
و حرمت شکار در محدوده حرام تنها مشمول شخص در حال احرام نیست، بلکه کسانی که داخل محدوده حرم هستند نیز نباید شکار کنند، حتی نباید در شکار هم مشارکت داشته باشند.
نگاه کنید به : ابن عابدین (2 / 212)، و «مغنی المحتاج» (1 / 524)، و «المغنی» (3 / 344).
و اما در مورد مدینه النبی؛ در حدیث صحیح آمده که ابوهریره رضی الله عنه می گفت : « لَوْ رَأَیْتُ الظِّبَاءَ بِالْمَدِینَةِ تَرْتَعُ مَا ذَعَرْتُهَا قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم : مَا بَیْنَ لابَتَیْهَا حَرَامٌ» بخاری (1774) ومسلم (1372).
یعنی : اگر ببینم آهوهایی در مدینه مشغول چریدن هستند آنها را نمی‌ترسانم و فرارشان نمی‌دهم، چون پیغمبر صلی الله علیه وسلم فرمود : مابین دو منطقه سنگلاخ مدینه، حرم است».
«لابة : زمینی است که دارای سنگهای سیاه است، و مدینه در بین دو منطقه‌ای قرار دارد که دارای سنگهای سیاه می‌باشد، از ناحیه شرقی و غربی».
نکته : درباره شکار در محدوده حرم مدینه اختلاف نظر هست؛ حنفیه می گویند : مدینه حرم ندارد، بنابراین شکار آنجا حلال است. حاشیة ابن عابدین (2 / 256).
اما مالکیه و شافعیه و حنابله می گویند : مدینه حرم دارد، به دلیل حدیث عبدالله بن زید بن عاصم رضی الله عنه که روایت کرده : پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم فرمود : «إِنَّ إِبْرَاهِیمَ حَرَّمَ مَکَّةَ وَدَعَا لِأَهْلِهَا، وَإِنِّی حَرَّمْتُ الْمَدِینَةَ کَمَا حَرَّمَ إِبْرَاهِیمُ مَکَّةَ، وَإِنِّی دَعَوْتُ فِی صَاعِهَا وَمُدِّهَا بِمِثْلَیْ مَا دَعَا بِهِ إِبْرَاهِیمُ لِأَهْلِ مَکَّةَ» مسلم (1360).
یعنی : «همانا ابراهیم مکه را تحریم نمود، و برای اهالی آن دعا کرد، و من نیز مدینه را تحریم نمودم؛ همان طور که ابراهیم مکه را تحریم کرد، و من برای صاع و مدّ مدینه دعا کردم، همانطور که ابراهیم برای اهالی مکّه دعا کرد».
علامه ابن عثیمین در این باره گفته : «صحیح آنست که مدینه حرم است، اما مثل حکم شکار در مکه را ندارد، گناه شکار کردن در حرم مکه بیشتر از شکار کردن در حرم مدینه است، و شکار کردن در حرم مدینه جریمه (کفاره) ندارد، اما در حرم مکه جریمه دارد، همچنین هرگاه شکاری از خارج حرم مدینه بر کسی وارد شد او می تواند آنرا بگیرد و ذبح کند، اما در مورد مکه اختلاف نظر هست : بعضی از علماء گفتند : هرگاه شکاری بر انسان در حرم مکه وارد شد بر او واجب است آنرا رها کند، و بعضی گفتند : چنین کاری واجب نیست. رأی صحیح نیز همین است، یعنی بر او واجب نیست شکار را رها کند، پس اگر مثلا خرگوش یا کبوتری از خارج حرم به سوی حرم نزد کسی آمد، او می تواند آنرا نگهدارد و ذبح کند، زیرا ملک اوست، اما اگر شکاری در حرم بود حق ندارد آنرا نگهدارد ذبح نماید، بلکه باید رهایش کند».
"مجموع فتاوی ابن عثیمین" (22/ 228) .
پس بطور خلاصه : کسی که در حال احرام است نباید شکار کند، چه شکار در داخل محدوده حرم باشد و یا خارج آن، و آنکس که در احرام نیست تنها در داخل محدوده حرم حق شکار ندارد، همچنین بر طبق قول راجح : شکار و قطع درختان در محدوده حرم مدینه جایز نیست، ولی اگر کسی شکار کند، جریمه ای ندارد. و اما شکار کردن در ماههای حرام، ممنوع نیست.
نگاه کنید به : «مغنی المحتاج» (1 / 529)، و «المغنی» (3 / 353 – 355)، و «الموسوعة الفقهیة» (17/205).
(خاطر نشان می‌شود که بر مبنای احادیث شریف، حیوانات و حشرات موذی ذیل از حکم قتل صید در حالت احرام مستثنا هستند: 1 ـ کلاغ. 2 ـ زغن (غلیواج). 3 ـ عقرب. 4 ـ موش. 5 ـ سگ هار. در کشتن آنها گناه و کفاره‌ای نیست، همچنین صید دریا هم حرام نیست).
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
