آیا می توان گوشت حیوان عقیقه را تماما برای خود اختصاص دارد؟ یعنی چیزی از آنرا توزیع نکنیم و فقط خانواده استفاده کنند؟
الحمدلله،
بعضی از فقهاء گفتند که احکام و مصارف عقیقه شبیه قربانی است، بنابراین مستحب است آنرا به سه قسمت تقسیم نمود و یک قسمت را برای خود، یک قسمت را بین نزدیکان و دوستان توزیع نمود و قسمت آخر را بین فقراء توزیع کرد.
و بعضی دیگر از اهل علم گفتند : عقیقه مثل قربانی نیست، و لذا می توان با گوشت آن هرگونه که خواست انجام داد.
امام ابن قدامه می گوید : «روش (استفاده از گوشت عقیقه) در خوردن و هدیه دادن و صدقه کردن آن؛ همان روش قربانی است .. و این رأی شافعی نیز است.
و ابن سیرین گفته : با گوشت آن هرگونه خواستی عمل کن . و ابن جریج هم گفته : گوشت آنرا با آب و نمک طبخ کن و بین همسایگان و دوستان پخش کن و چیزی را صدقه مده . و از امام احمد در این باره سوال شد که او در پاسخ سخن ابن سیرین را بازگو نمود، و این دلالت می کند که ایشان بر نظر ابن سیرین هستند، و باز سوال شد که آیا گوشت آنرا بخورد؟ پاسخ داد : این را نمی گویم که همه گوشت را بخورد و چیزی را صدقه ندهد.
(رأی) نزدیکتر به صواب آنست که عقیقه را بر قربانی قیاس نمود، زیرا عقیقه ذبحی مشروع و غیر واجب است مثل قربانی، وانگهی (حیوان) عقیقه در صفت و سن و اندازه و شروط مشابه قربانی است پس در مصرف نیز مشابه آن خواهد بود..» " المغنی " ( 9 / 366 ) .
و امام شوکانی در کتاب "نیل الأوطار" (5 / 231) آورده : «آیا آنچه در قربانی شرط شده در عقیقه هم شرط است؟ شافعیه در این مورد دو دیدگاه دارند، و استدلال شده بر اینکه در عقیقه دو گوسفند (برای ذبح) است و این دلیل بر عدم اشتراط است، و این سخن حق است».
همچنین فرقهایی بین عقیقه با قربانی ذکر کرده اند که دلالت بر عدم تشابه این دو در همه چیز هستند.
و بطور کلی در سنت نبوی طریقه مشخصی برای توزیع گوشت عقیقه وارد نشده است، وانگهی هدف از عقیقه تقرب الی الله با ریختن خون حیوان به شکرانه نعمت الهی (تولد نوزاد) است، با این وجود می توان گوشت عقیقه را هم هدیه داد و هم صدقه نمود، و یا فقط اهل خانواده از آن بخورند، و یا قسمتی را خود بخورند و قسمتی را توزیع کنند، و این نظر ابن سیرین رحمه الله است.
و از بعضی از سلف صالح مثل جابر بن عبدالله رضی الله عنه روایت شده که تمام گوشت عقیقه را طبخ می کردند، حتی آن قسمتی که صدقه داده می شد، و عطاء بن ابی رباح درباره عقیقه می گفت : « یقطع آرابا آرابا، و یطبخ بماء وملح ، و یهدی فی الجیران». یعنی : «اعضای اصلی بدن آن قطع شود (مثل دست و پا )، و با آب و نمک طبخ داده شود و بین همسایگان پخش شود». روایت بیهقی در سنن (19827).
و از عایشه رضی الله عنها روایت شده که درباره گوشت عقیقه گفت : « یُجْعَلُ جُدُولا، یُؤْکَلُ وَیُطْعَمُ». یعنی : «اعضای آن قطع می شود، و از آن خورده می شود و صدقه داده می شود».
روایت ابن أبی شیبة (5/532).
علامه ابن باز می گوید : «کسی که عقیقه کرده مختار است؛ اگر خواست گوشت آنرا بین نزدیکان و دوستان و فقراء توزیع کند، و اگر خواست گوشت آنرا طبخ کند و هرکس را که خواست از نزدیکان و همسایگان و فقراء دعوت کند ..» "مجموع الفتاوی" (4/262).
و علامه ابن عثیمین گفته : «هم از گوشت آن بخورد، و هم هدیه دهد، و هم صدقه دهد، و مقدار مشخصی لازم نیست که رعایت شود، آن مقدار که مقدور بود از آن بخورد، و آن مقدار که مقدور بود هدیه کند و صدقه دهد، و اگر خواست نزدیکان و دوستانش را (برای صرف گوشت عقیقه) دعوت کند، چه در داخل شهر یا خارج شهر، ولی در اینحالت لازمست مقداری هم به فقیر بدهد، و ایرادی ندارد که گوشتش را طبخ کند و آنرا توزیع نماید، و یا بصورت خام توزیع کند، امر در آن واسع است» "مجموع فتاوی" (25/206).
به هر حال اگر کسی از گوشت عقیقه چیزی را پخش نکند، عقیقه درست است، برخلاف قربانی که بایستی قسمتی از آنرا توزیع کرد.
منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).
والله اعلم
وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم
سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت
IslamPP.Com
