احكام زكات فطر حكمت زكات فطر: از ابن عباس روايت است : "فرض رسول الله صلى الله عليه و سلم زکاة الفطر طهرة للصائم من اللغو و الرفث، و طعمة للمساکين فمن أداها قبل الصلاة فهي زکاة مقبولة، و من أداها بعد الصلاة فهي صدقة من الصدقات) (صحيح ابن ماجة 1480) «پيامبر صلى الله عليه و سلم زکات فطر را به عنوان پاک کننده‌ي روزه‌دار از سخنان بيهوده و دشنام و بعنوان رزق و خوراکي براي مساکين واجب کرده است. پس هر کس آنرا قبل از نماز (عيد) بدهد، آن زکاتي قبول است و هر کس آنرا بعد از نماز عيد پرداخت کند صدقه‌اي همچون (ساير) صدقات است (به عنوان زکات فطر محسوب نمي‌شود)». زکات فطر بر چه کساني واجب است؟ زکات فطر بر هر مسلمان آزادي که بيش از قوت يک شبانه روز خود و خانواده‌اش داشته باشد، واجب است. و بر شخص واجب است که زکات فطر خود و کساني را که نفقه آنها بر عهده او است مانند همسر و فرزندان و خدمتکارش اگر مسلمان باشند بپردازد. از ابن عمر روايت است: "أمر رسول الله-صلى الله عليه وسلم- بصدقة الفطر عن الصغير والکبير والحر والعبد ممن تمونون). (صحيح بيهقى 161/4) «پيامبر -صلى الله عليه وسلم- به دادن زکات فطر از کوچک و بزرگ و آزاد و برده، و کساني که نفقه آنها بر عهده شما است امر فرموده است». مقدار زکات فطر مقدار واجب براي هر نفر نيم صاع از گندم يا يک صاع از خرما يا مويز يا جو يا کشک يا ساير چيزهايي است که جايگزين اينها مي‌شوند مانند برنج و ذرت و مانند اينها که به عنوان قوت مصرف مي‌شوند. دليل اينکه مقدار واجب از گندم نيم صاع است حديث عروه بن زبير است که مي‌گويد : "أن أسماء بنت أبي بکر کانت تخرج علي عهد رسول اللهr عن أهلها الحر منهم و المملوک مدين من حنطة أو صاعا من تمر، بالمد أو بالصاع الذي يقتاتون به" (الطحاوي 43/2)) «اسماء دختر ابوبکر در زمان پيامبر صلى الله عليه و سلم زکات فطر افراد آزاد و بردة خانواده‌اش را مي‌داد که مقدار آن دو مد گندم (دو مشت متوسط) با يک صاع خرما بود، با مد و صاعي که قوت را با آن پيمانه مي‌کردند». و دليل وجوب يک صاع از غير گندم حديث ابوسعيد خدري است که گفت : "کنا نخرج زکاة الفطر صاعا من طعام أو صاعا من شعير، أو صاعا من تمر. أو صاعا من أقط أو صاعا من زبيب) (متفق عليه) «ما زکات فطر را که مقدار آن يک صاع از طعام يا يک صاع از جو يا يک صاع از خرما يا يک صاع از کشک يا يک صاع از مويز بود مي‌داديم». هر صاع برابر چهار مُدّ (مشت متوسط) است و هر مُدّ تقريبه برابر است با 750 گرم، در نتيجه زكات فطر براى هر فرد برابر است با 3 كيلو گرم كه برابر با يك صاع يعنى چهار مُدّ ميباشد. نووي در شرح مسلم (6/70) مي‌گويد : «عامه فقهاء دادن قيمت بجاي جنس را جايز ندانسته‌اند ولي ابوحنيفه آن را جايز دانسته است». مي‌گويم: قول ابوحنيفه مردود است چون ) و ما کان ربک نسيا ( «و پروردگار تو هرگز فراموشکار نبوده است». و اگر پرداخت قيمت به جاي جنس جايز مي‌بود خدا و رسول او، آن را بيان مي‌فرمودند؛ بنابراين توقف بر ظاهر نصوص بدون تحريف و تأويل واجب است. زمان پرداخت زکات فطر پرداخت نکردن به موقع آن بدون عذر حرام است. از ابن عباس روايت است : (فرض رسول الله صلى الله عليه و سلم زکاة الفطر طهرة للصائم من اللغو و الرفث، و طعمة للمساکين، فمن أداها قبل الصلاة فهي زکاة مقبولة، ومن أداها بعد الصلاة فهي صدقة من الصدقات) (صحيح ابن ماجة 1480) «پيامبر صلى الله عليه و سلم زکات فطر را به عنوان پاک‌کننده روزه‌دار از سخنان بيهوده و دشنام و بعنوان رزق و خوراکي براي مساکين واجب کرده است، پس هر کس قبل از نماز (عيد) آن را بپردازد، آن قبول است و هر کس بعد از نماز عيد آن را بدهد صدقه‌اي همچون (ساير) صدقات است. (به عنوان زکات فطر محسوب نمي‌شود)». از ابن عمر روايت است : (أمر رسول الله صلى الله عليه و سلم بزکاة الفطر أن تودي قبل خروج الناس إلي الصلاة) (متفق عليه) «پيامبر صلى الله عليه و سلم دستور داد تا زکات فطر قبل از خروج مردم براي نماز عيد، پرداخت شود». زكات فطر از بعد از غروب خورشيد روز آخر رمضان شروع شده و تا قبل از نماز عيد ادامه خواهد داشت ولى جايز است که زکات فطر يک يا دوروز قبل از عيد به کسي که آن را مي‌گيرد پرداخت شود : از نافع روايت است : "کان ابن عمر يعطيها الذين يقبلونها، و کانوا يعطون قبل الفطر بيوم أو يومين) (بخارى 1511/375/3) «ابن عمر زکات فطر را به کساني که آنرا قبول مي‌کردند مي‌داد و به آنان يک يا دو روز قبل از عيد داده مي‌شد». مستحقان زکات فطر زکات فطر تنها به مساکين داده مي‌شود؛ به دليل فرموده پيامبر صلى الله عليه و سلم در حديث ابن عباس : (وطعمة للمساکين) (صحيح ابن ماجة 1480) «زکات فطر رزق و خوراکي براي مساکين است». و جائز است كه زكات فطر چند نفر به يك مسكين مستحق داده شود. برگزيده از كتاب: مختصر فقه عبدالعظيم بدوى مصدر: سايت نوار اسلام IslamTape.Com | 
