نحوه ذكر بعد از نماز طبق سنت نبوي بسم الله الرحمن الرحيم مقدمه در دوراني كه ما در آن زندگي مي كنيم مردماني وجود دارند كه غافل از حقيقت ايمانند؛ آنان ايمان را در تبعيت از چهار مذهب اهل سنت مي دانند در حاليكه از اين نكته غافلند كه اصلاً مذاهب اهل سنت از چه درست شده اند؟ آنان از اين نكته غافلند كه امامان بزرگواري چون امام ابوحنيفه رحمه الله ، امام مالك رحمه الله ، امام شافعي رحمه الله ، امام احمد حنبل رحمه الله و ساير امامان اهل سنت خود تابع قرآن و سنت صحيح رسول‌الله صلی الله علیه وسلم بوده اند. اما متأسفانه كم‌كم اين مورد كه تنها تبعيت از رسول‌الله صلی الله علیه وسلم بدون كم و كاست واجب است را فراموش كرده اند آنجا كه الله تعالي مي‌فرمايد:«وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ»«و اگر در چيزي دچار اختلاف شديد حكمش را به خداوند برگردانيد.» و در سوره آل‌عمران مي فرمايد:*قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ»«بگو اگر شما خدا را دوست داريد از من پيروي كنيد تا خداوند شما را دوست بدارد و از گناهانتان درگذرد.» و باز مي فرمايد:«فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا»«قسم به پروردگارت ايمان ندارند تا تو را در مشاجرات بين خود حاكم قرار ندهند آنگاه در دل خويش نسبت به قضاوت تو دلتنگي ننمايند و به آن تسليم باشند.» آيات در اين معني بسيار زيادند و نص صراحتاً به برگشت دادن مسائل اختلافي به كتاب و سنت و واجب بودن رضايت به حكم آن دو اشاره مي نمايد و اين كار مقتضاي ايمان است و در دنيا و آخرت براي بندگان موجب خير و سرانجام نيكو است. و اين شامل غير ايشان هر چند انسانهاي بزرگي باشند، نمي شود زيرا تا زماني كه رسول‌الله صلی الله علیه وسلم زنده بودند رابطه بين زمين و آسمان برقرار بود اما با فوت ايشان اين ارتباط قطع گرديد در نتيجه غير ايشان از اشتباه و خطا مصون نماندند. بر ما واجب است تابع رسول الله صلی الله علیه وسلم باشيم و اين تبعيت را به طور كامل تنها براي او قائل شويم و از قرار دادن آن براي ديگر بزرگان خودداري نماييم زيرا اگر اين كار را نكنيم آنها را به مانند رسول الله صلی الله علیه وسلم قرار داده و معتقديم كه آنها نيز مانند رسول الله صلی الله علیه وسلم از اشتباه و خطا معصومند و با اين كار دين جديدي را پايه‌گذاري كرده ايم بدون اينكه چنين قصدي را داشته باشيم زيرا قائل بودن عصمت براي آنان به منزله ارتباط مستقيم آنها با خداوند است و اين اصلي در اسلام ندارد«أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ»[1]«آيا آنان شريکاني دارند تا چيزي را که خداوند به آن اجازه نداده برايشان تشريع نمايند». در پايان اميدوارم كه مسلمانان اين نكته را هيچ وقت به دست فراموشي نسپارند كه تبعيت از قرآن و سنت به فهم سلف صالح تنها راه نجات انسانها از افتادن در آتش الهي است«وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا»[2] «و هركس بعد از روشن شدن حق و هدايت با رسول خدا مخالف نمود و راه غير مؤمنان را براي پيروي برگزيد او را در همان جهت انتخابي قرار داده و سرانجام وارد جهنمش خواهيم كرد كه بد سرانجامي است». «مَنْ عَمِلَ عَمَلًا لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ» (هركس عملي را كه امر ما بر آن نباشد، انجام دهد آن كار مردود است.) «مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ»[3] (هركس در دين ما چيزي را كه در آن نيست به وجود آورد مردود است.) حال توجه شما را به اذكار بعد از سلام نماز كه برگرفته از سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم است جلب مي نمايم: اذكار بعد از سلام نماز 1- أَسْتَغْفِرُ اللهَ (سه بار) « اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَمِنْكَ السَّلاَمُ، تَبَارَكْتَ يَا ذَا الْجَلاَلِ وَالإِكْرَامِ»[4]. (از الله طلب آمرزش مى كنم [سه مرتبه] الهى تو سلامى، و سلامتى از جانب تو است، تو بسيار با بركتى، اى صاحب عظمت و بزرگى). 2- لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ، اللَّهُمَّ لاَ مَانِعَ لِمَا أَعْطَيْتَ، وَلاَ مُعْطِيَ لِمَا مَنَعْتَ، وَلاَ يَنْفَعُ ذَا الْجَدِّ مِنْكَ الْجَدُّ»[5]. (معبودى «بحق» بجز الله، وجود ندارد. شريكى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستايش شايسته ى اوست، و او بر هر چيزى توانا است، الهى! آن چه تـو بـدهى، هيچ كس مانع آن نمى گردد، و آنچه تو منع كنى، هيچ كس نمى تواند آنرا بدهد. توانگر، او را ثروتش از عذاب تو نجات نمى دهد، و «تمامى شكوه و» ثروت از آنِ تو است). 3- لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ.لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَلاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِيَّاهُ، لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ وَلَهُ الثَّنَاءُ الْحَسَنُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ مُخْلِصِيْنَ لَهُ الدِّيْنَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُوْنَ» [6]. (معبودى بجز الله «بحق» وجود ندارد، يگانه اوست و شريكى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، و ستايش مخصوص اوست، و او بر هر چيز توانا است. هيچ نيروى بازدارنده از گناهان و توفيق دهنده به نيكى، به جز الله وجود ندارد. هيچ معبودى جز او «بحق» نيست. جز او كسى ديگر را عبادت نمى كنيم، نعمت و فضل از آنِ اوست، ستايش نيكو مخصوص اوست، معبودى بجز او وجود ندارد، همه ى ما با اخلاص او را بندگى مى كنيم هر چند كافران دوست نداشته باشند). 4- سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ، وَاللهُ أَكْبَرُ [33 سپس] لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»[7]. (بجز الله يگانه، ديگر معبودى نيست، شريكى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست، ستايش شايسته اوست، و او بر هر چيز تواناست). 5 - بسم الله الرحمن الرحيم قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ (1) اللَّهُ الصَّمَدُ (2) لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ (3) وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ. (به نام خداوند بخشنده ى مهربان (بگو خدا يگانه است، خدا، بى نياز است، نه زاده، و نه زاده شده است، و نه همتايى دارد). بسم الله الرحمن الرحيم * قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ (1) مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ (2) وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ (3) وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ (4) وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ. (به نام خداوند بخشنده ى مهربان (بگو پناه مى برم به خداوند سپيده دم. از شرّ آنچه آفريده است، و از شرّ شب بدانگاه كه كاملاً فرامى رسد، و از شرّ كسانى كه در گره ها مى دمند، و از شرّ حسود بدانگاه كه حسد مى ورزد). بسم الله الرحمن الرحيم * قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ (1) مَلِكِ النَّاسِ (2) إِلَهِ النَّاسِ (3) مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ (4) الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ (5) مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ ]8]. (به نام خداوند بخشنده ى مهربان، (بگو پناه مى برم به پروردگار مردمان، به مالِك و حاكِم «واقعى» مردم، به معبودِ «بحقِ» مردم، از شرّ وسوسه گرى كه واپس مى رود، از وسوه گرى است كه در سنيه هاى مردم به وسوسه مى پردازد، «در سينه هاى مردمانى» از جن ها و انسان ها). [بعد از هر نماز خوانده شوند ]. 6 - اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ]9]. بعد از هر نماز خوانده شود. (خداوند هيچ معبودى «بحق» جز او نيست، خداوندى كه زنده و قائم به ذات خويش است، هيچ گاه خواب سبك و سنگين او را فرا نمى گيرد، براى اوست آنچه در آسمان ها و زمين است، كيست كه نزد او جز به فرمانش شفاعت كند، آنچه را پيش روى آنها «بندگان» و پشت سر آنهاست مى داند، و از گذشته و آينده ى آنان آگاه است، آنها جز به مقدارى كه او بخواهد احاطه به علم او ندارند، كرسى او آسمان ها و زمين را دربر گرفته و حفظ و نگهدارى آسمان و زمين براى او گران نيست، و او بلند مرتبه و باعظمت است). 7- لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِيْ وَيُمِيْتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ»[10]. (معبودى بجز الله يگانه نيست، شريكى ندارد، پادشاهى از آنِ اوست و ستايش مر او راست، زنده مى كند و مى ميراند، و او بر هر چيز تواناست). 8 - اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ عِلْماً نَافِعاً، وَرِزْقاً طَيِّباً وَعَمَلاًً مُتَقَبَّلاً»[11]. [پس از اتمام نماز صبح خوانده شود.] (الهى! از تـو علم سـودمنـد، روزى پاك و عمل مقبـول را مى خواهم). وصلي الله علي محمد و علي آله و صحبه وسلم ------------------------------------------------------------------------------- [1] شوري 21 [2] نساء 115 [3] متفق عليه [4] مسلم1/414 [5] البخارى 1/255 و مسلم 1/414 [6] مسلم 1/415 [7] مسلم 1/418 «كسي كه آن را بعد از هر نماز بگويد گناهش بخشوده مي شود! هر چند به اندازه ي كف دريا باشد» [8] أبو داود2/86 والنسائي 3/ 68 ونگا: صحيح الترمذي 2/8، سوره هاي سه گانه را معوذات مى گويند. نگا: فتح الباري 9/62 [9] هر كس پس از هر نماز آنرا بخواند مانعي از ورود بهشت او نمى شود مگر مردنش. النسائي در كتاب: (عمل اليوم والليلة) شماره ى 100، وابن السني شماره ى 121 وألباني در صحيح الجامع 5/339 وسلسلة الأحاديث الصحيحة 2/697 شماره ى 972 [10] الترمذي 5/515 وأحمد 4/227 ونگا: تخريج آن در كتاب زاد المعاد 1/300 [11] ابن ماجه وغيره ونگا: صحيح ابن ماجه 1/152 ومجمع الزوائد 10/111 | 
